واکر فیدبکی با قابلیت ارائه برنامه درمانی
در زندگی روزمره خود که به کمک ابزارها و تکنولوژی در حال آسان‌تر شدن است، کمتر به زندگی معلولان فکر می‌کنیم؛ در فیلم‌ها و سریال‌ها کمتر معلولان را می‌بینیم و به طور کلی در جامعه ما معلولان قشر فراموش‌شده‌ای هستند که هر از گاهی از افتخارآفرینی‌های آن‌ها در عرصه ورزش یادی شده یا اینکه نهایتاً در مناسبت‌هایی که به آن‌ها اختصاص دارد، به مشکلات آن‌ها پرداخته می‌شود.
این در حالی است که معلولان به اندازه افراد سالم حق دارند در آسایش و رفاه باشند و از زندگی لذت ببرند؛ آن‌ها گاه به دلایل مادرزادی و گاه به خاطر تصادف یا وقایع دیگر دچار معلولیت شده‌اند؛ اما تلخی یا شاید، شیرینی ماجرا آن‌جاست که ذهن این افراد همچون پیش از زمان معلولیت کار می‌کند، اما کمتر ابزاری به وجود آمده تا به کمک آن بتوانند از توانایی ذهنی خود استفاده کنند.
روزی که مهمان مرکز رشد دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی بودیم، با دانشجویان و مخترعانی هم‌صحبت شدیم که با استفاده از توان علمی و بر پایه تحقیقات خود، ابزارهایی را ساخته یا توسعه داده‌اند که می‌تواند به کمک فناوری، بخشی از سهم معلولان از زندگی عادی، همچون کار با رایانه و تعامل از طریق شبکه‌های اجتماعی را به آن‌ها برگرداند.
برخی از محصولات آن‌ها نیز با اهداف درمانی و در جهت انگیزه‌بخشی به معلولان برای انجام تمرینات و فعالیت‌های فیزیکی طراحی شده بودند که تمرین سنتی و کسل‌کننده را به محیطی بازی‌گونه برده و از این طریق می‌توانند به معلولانی که امکان بهبود وضعیت را دارند، کمک کنند تا زودتر در مسیر بهبودی و سلامت قرار گیرند.
در ادامه این گزارش، گفت‌وگوهای خبرنگار ایسنا با سازندگان محصولاتی که مختص توانخواهان و معلولان جسمی-حرکتی طراحی و ساخته شده را می‌خوانید.
تولید محتوای تخصصی و عمومی مورد نیاز در حوزه توانبخشی؛ با چشم‌انداز تبدیل به یک ناشر تخصصی بین‌المللی
یک شرکت فناور مستقر در مرکز رشد فناوری تجهیزات پزشکی و توانبخشی در کنار ایجاد یک کلینیک درمانی برای توانخواهان، اقدام به اخذ مجوز انتشارات از اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی کرده و در حوزه توانبخشی محتوای عمومی و تخصصی تولید می‌کند.
الهه فرجی، مسئول تحقیق و توسعه این شرکت فناور در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه شروع به کار این شرکت با ۳ نفر ( با همراهی یکی از سابقه‌داران حوزه اورتز و پروتز و یک متخصص حوزه مهندسی پزشکی) بوده است، توضیح داد: پیش‌تر در پژوهشکده مهندسی علوم پزشکی جانبازان مشغول به انجام کار پژوهشی بودیم که بعد با همان تیم تصمیم به راه‌اندازی شرکت خصوصی گرفتیم. کار ما ابتدا با تأسیس کلینیک آغاز شد؛ در کنار آن اقدامات جانبی انجام دادیم و مجوز یک انتشارات را از اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کردیم.
وی هدف از فعالیت در حوزه نشر را تولید محتوای تخصصی و عمومی مورد نیاز در حوزه توانبخشی عنوان و اظهار کرد: در این حوزه چالش‌های بسیاری وجود دارد؛ به‌ویژه اگر موضوع فعالیت تخصصی باشد. زیرا آنچه در این حوزه آگاهی‌دهنده به عموم مردم باشد کم است. به عنوان مثال همه خانواده‌ها با سالمند (پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها) درگیر هستند، اما هیچ‌کدام نمی‌دانند چطور با سالمند رفتار کنند و کتاب مرجع خوبی در این حوزه وجود ندارد. این در حالی است که کشورهای توسعه‌یافته از نظر فناوری‌های توانبخشی سطح بسیار بالایی دارند.
مسئول تحقیق و توسعه این شرکت مستقر در مرکز رشد فناوری تجهیزات پزشکی و توانبخشی با اشاره به اینکه قصد داریم طی یک بازه زمانی ۳ ساله به یک شرکت انتشاراتی بین‌المللی در حوزه توانبخشی تبدیل شویم، گفت: محتوای تخصصی دو شاخه دارد که یکی برای عموم مردم است و ما آگاهی‌بخشی در این شاخه را هدف قرار داده‌ایم. در قسمت تخصصی با توجه به ارتباطاتی که با اساتید این حوزه داریم، تمایل داشتیم در زمینه کتب تخصصی به صورت حرفه‌ای (برای دانشجویان و افراد تحصیل کرده مرتبط با ما) کار کنیم.
فرجی ادامه داد: توانبخشی حوزه‌ای است که می‌تواند با شاخه‌هایی همچون مهندسی، الکترونیک، مکانیک و ... پیوند پیدا کند و به دنبال آن کارهای خوبی انجام شود؛ به شرط آنکه رشته‌های فنی دانش توانبخشی پیدا کنند.
وی با اشاره به اینکه انتشارات دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی از قوی‌ترین ناشران حوزه توانبخشی است، اظهار کرد: سعی می‌کنیم انتشار محتوا را به صورت حرفه‌ای انجام دهیم؛ به طوری که متن ترجمه شده در چند مرحله به دست یک مترجم حرفه‌ای، سرویراستار و در نهایت ویراستار تخصصی و حرفه‌ای اصلاح می‌شود.
این کارشناس اورتز و پروتز افزود: برای انتشار اولین آثار، تقریباً ۸۰ درصد راه را رفتیم و ان‌شاء‌الله تا آخر سال محتوایی را در رابطه با استانداردهای فناوری چاپ می‌کنیم.
فرجی با بیان اینکه انتشار محتوا در ایران با چالش‌های بسیاری همراه است، خاطرنشان کرد: آنچه حائز اهمیت است، این است که ما در این حوزه شروع به فعالیت کردیم و می‌خواهیم از یک شرکت انتشاراتی سطح متوسط به یک شرکت بزرگ ارتقا پیدا کرده و در یک بازه زمانی ۳ تا ۵ ساله به یک شرکت انتشاراتی بین‌المللی تبدیل شویم.
وی یادآور شد: منظور از بین‌المللی این است که بتوانیم در حوزه تخصصی توانبخشی به زبان‌های دیگر محتوا تولید کرده و محتوای خود را در دنیا منتشر کنیم. انتشارات زیادی همچون اشپرینگر و ... هستند که محتوای بین‌المللی تولید می‌کنند، اما انتشارات بین‌المللی در ایران (که ثبت شده و مستند باشد) نداریم.
معرفی محصول "اورتز لیونایز" یا "اورتز اصلاحی ستون فقرات"
احسان غلامی، عضو تیم سازنده اورتز لیونایز در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به تولید هشت محصول فناورانه در این شرکت، به معرفی محصول "قطعات لیونایز" یا "اورتز اصلاحی ستون فقرات" پرداخت و توضیح داد: لیونایز اسم خاصی است که برای این اورتز استفاده شده است؛ چند نوع انحراف در ستون فقرات وجود دارد که یکی از آن‌ها "اسکولیوز" یا انحراف جانبی ستون فقرات است.
وی ادامه داد: این نوع انحراف به دلیل سبک زندگی نادرست فرد یا اختلالات مادرزادی به وجود می‌آید. استفاده از این اورتز اصلاحی قبل از رسیدن به سنین رشد باعث می‌شود انحراف ستون فقرات فرد اصلاح شود.
عضو سازنده این محصول در پاسخ به اینکه تولید اورتز اصلاحی ستون فقرات برای اولین بار در کشور ما انجام شده یا تکنولوژی آن از خارج کشور وارد شده است، توضیح داد: تولید این محصول در سال ۹۶ کلید خورد. این محصول آن زمان در فرانسه با هزینه بسیار بالا معادل ۸۰۰ یورو برای ساخت قطعات محصول، تولید می‌شد.
غلامی افزود: با توجه به اینکه مراجعه‌کنندگان به کلینیک‌ها زیاد بودند، برنامه‌ای ترتیب دادیم و ابتدا ۳۵ نمونه از همان محصول خارجی ساختیم و برای بیماران مختلف استفاده کردیم. بعداً قطعات این محصول را ساختیم و محصول را تولید کردیم.
وی افزود: به منظور آموزش کلینیک‌ها و دانشگاه‌ها برای استفاده از محصول، برای دانشگاه‌های مختلف از جمله دانشگاه مشهد، اصفهان، برخی کلینیک‌های دانشگاه تهران و همدان کارگاه‌های آموزشی برگزار کردیم و توانستیم محصول را با قیمت یک دهم نمونه خارجی عرضه کنیم.
این دانشجوی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی در پاسخ به اینکه چه مرحله‌ای از کار بیش از همه برای آن‌ها چالش‌برانگیز بوده است، توضیح داد: در حوزه فناوری مدیران این تفکر را دارند که وقتی به فناور وام می‌دهند، کار تمام است. این در حالی است که این حق کپی کردن است. به شما بودجه‌ای برای تولید می‌دهند، اما شما هیچ حمایتی در بازار نمی‌شوید و از شما این توقع هست که با محصولی که بازار جهانی را دارد، رقابت کنید.
غلامی تصریح کرد: مراکزی که زیر نظر سازمان‌های مختلف فعالیت می‌کنند، به تازگی به محصولات تولید داخل روی آورده‌اند، در حالی که ما دوست داریم همیشه همین‌طور باشد؛ نه اینکه زمانی که واردات نیست، از ما بخواهند محصول تولید کنیم؛ اما مثلاً سه سال بعد ناگهان درهای واردات به کشور باز شود! مشابه این اتفاق چند سال پیش افتاد. بنابراین بزرگ‌ترین مشکل همین است، وگرنه برای انتقال تکنولوژی، مهندسی معکوس، تولید کردن، پایین آوردن هزینه‌ها، جلوگیری از خروج ارز و ... هیچ مشکلی نداریم.
وی با بیان اینکه محصول فوق در کلینیک‌های اورتز پروتز عرضه می‌شود، گفت: بعد از مراجعه بیمار به کلینیک، کلینیک اقدام به قالب‌گیری پروتز با استفاده از سیستم اسکنرهای سه‌بعدی می‌کند و قالب تراشیده شده را مختص آن فرد (با توجه به ناحیه انحراف، زاویه آن، مهره درگیر شده، میزان انحراف و ...) می‌سازد.
عضو تیم سازنده اورتز لیونایز با اشاره به مزایای این اورتز، اظهار کرد: مشکل اورتزهای قبلی این بود که به دلیل زمخت‌تر بودن آن‌ها، کیفیت زندگی فرد تحت تأثیر قرار می‌گرفت و همچنین فرد بایستی هر چند وقت یک‌بار آن را عوض می‌کرد. این در حالی است که اورتزی که ما ساخته‌ایم، به مرور زمان قابل تغییر است و می‌توان فشاری که در انحراف هست را کم یا زیاد کرد.
غلامی افزود: این اورتز همچنین رینگ گردنی ندارد که برای فرد اذیت‌کننده باشد و هر چه بیشتر از آن استفاده شود، تأثیر بهتری می‌گذارد و این اورتز تأثیرپذیری خود را در کسانی که سن رشد آن‌ها به پایان نرسیده، به خوبی نشان می‌دهد.
وی با بیان اینکه دوره‌های استفاده از این محصول ۶ ماهه است، گفت: بعد از ۶ ماه استفاده، فرد به کلینیک مراجعه می‌کند و البته اورتز نیز هر سه ماه یک‌بار تنظیم می‌شود. بعد از ۶ ماه استفاده، از ستون فقرات بیمار عکس گرفته شده و پدهای اورتز تقویت می‌شوند. این در حالی است که بر اساس این محصول کارهای تحقیقاتی و پایان‌نامه‌های دانشگاهی را تعریف کردیم و جنبه‌های مختلف تأثیرپذیری آن در بیمار از جمله کیفیت زندگی، درد و ... را سنجیدیم.
معرفی محصول "واکر فیدبکی با قابلیت ارائه برنامه درمانی"
افشین نعمتی، دانشجوی ترم ۵ رشته کاردرمانی دانشگاه علوم بهزیستی در گفت‌وگو با ایسنا نام محصول خود را که به صورت مشترک با یک دانشجوی دیگر همین رشته به نام نادیا عرب احمدی تولید کرده است، "واکر فیدبکی با قابلیت ارائه برنامه درمانی" عنوان کرد و توضیح داد: از اسفند ماه سال گذشته در حال کار بر روی این واکر هستیم و به تازگی توانستیم نمونه آزمایشی آن را ارائه کنیم.
وی تشریح کرد: در هر یک از دسته‌های واکر لودسل (اسنسور اندازه‌گیری وزن) قرار دادیم که آن وزن ورودی روی هر یک از دسته‌های واکر را به صورت مجزا، میانگین و کلی بر روی نمایشگر نشان می‌دهد.
این دانشجوی رشته کاردرمانی توضیح داد: این واکر می‌تواند در بیمارانی که دچار فلج یک‌طرفه هستند، تأثیر داشته باشد و نشان دهد که سمت فلج نسبت به سمت سالم چقدر دچار کاهش ناتوانی شده است. این واکر همچنین نشان می‌دهد وضعیت اندام تحتانی بیماری که به کلینیک مراجعه کرده، چطور است و تا چه میزان وزن را می‌تواند تحمل کند و برای ارزیابی اولیه می‌تواند در کلینیک‌های کاردرمانی و کلینیک‌های فیزیوتراپی استفاده شود.
نعمتی ادامه داد: بعداً که به فرض مشخص شود سمت راست بدن فرد تنها می‌تواند ۳۰ درصد از وزن تنه و اندام تحتانی را تحمل کند، حساسیت ویبراتورهای داخل واکر را به گونه‌ای تنظیم می‌کنیم که اگر وزن بیش از حدی روی لوسل‌ها وارد شود، ویبراتورها شروع به لرزش می‌کنند و این پیام را به بیمار می‌دهند که وزن بیش از حدی روی واکر انداخته و باید از توان بدنی خودش استفاده کند.
وی خاطرنشان کرد: این باعث می‌شود تقویت عضله اندام تحتانی فقط به کلینیک‌های توانبخشی محدود نشود و بیمار می‌تواند در منزل یا داخل خیابان هم به وسیله این واکر، از حداکثر توان و ظرفیت اندام تحتانی‌اش استفاده کند.
دبیر انجمن علمی دانشجویی فناوری‌های نوین توانبخشی یادآور شد: حدوداً ۷۰ درصد وزن فرد توانخواه روی واکر اعمال می‌شود و با توجه به مرحله درمانی و قدرت عضلانی، می‌توان حساسیت را تنظیم کرد تا توانخواه بتواند به تدریج وزن کمتری را روی واکر انداخته و از قدرت اندام تحتانی خودش استفاده کند.
نعمتی تأکید کرد: در عین حال یک رویکرد ۲۴ ساعته داریم که درمان به زندگی فرد وارد شده و استقلال او در زندگی را بالاتر ببرد. ماهیت رشته کاردرمانی نیز این است که فرد با هر درجه از توانایی بتواند به استقلال برسد و ما نیز محصولمان را طوری تهیه کردیم که فرد را به تدریج به استقلال برساند.
وی اضافه کرد: قرار است تا محصول ما به صورت یک مقاله پژوهشی در کلینیک‌ها مورد استفاده قرار گرفته و نتیجه آن در قالب یک مقاله منتشر شود. البته در حال حاضر هم چند مشتری داریم، شرکت‌هایی خواسته‌اند محصول ما را تجاری‌سازی کنند و همچنین محصول، مورد تأیید اساتید متخصص قرار گرفته است.
این دانشجو تصریح کرد: نسخه تجاری‌سازی این محصول به قالب‌گیری و مسائل دیگر مرتبط است که قالب‌گیری آن نیازمند بودجه کلان است. حمایتی که تاکنون برای تولید پروتوتایپ این محصول دریافت کردیم، خیلی خوب بوده و مدیر مرکز رشد و مدیر توسعه فناوری دانشگاه، بدون چشم‌داشت، حتی در طراحی این محصول نیز به من کمک کرده‌اند.