فقدان محاسبه خسارت پنهان وارد شده به محیط زیست را از موارد مهم و مغفول مانده در حوزه‌های مرتبط با محیط زیست دانست و افزود: این نوع خسارات بسیار گسترده‌تر و در بسیاری موارد غیر قابل جبران است و این در حالی است که این موضوع در ارزیابی کارشناسان و مدیران کمتر مورد توجه قرار گرفته و می‌گیرد.

وی نمونه خسارت پنهان به محیط زیست را در رخدادهای سیل دانست و اظهار کرد: سیل اخیر در چند استان کشور رخ داد و موجب تخریب گسترده منازل و تاسیسات زیربنایی و دامی شد. محاسبه خسارات مشهود اقتصادی کم‌وبیش آسان و قابل محاسبه است، ولی روی دیگر سکه خسارات پنهان وارد شده نظیر "آلودگی‌های آب و خاک" ،" آسیب به اکوسیستم"، "شسته شدن ناشی از فرسایش" و جابه‌جایی میلیون‌ها تن خاک حاصلخیز و ارزشمند حوضه‌های آبخیز است که به صورت گل و لای وارد منازل مسکونی و باغات کشاورزی شد.

آندیالند

اسماعیلی، کاهش حجم ذخایر آب پشت سدها را از دیگر خسارات پنهان ناشی از سیل نام برد و یادآور شد: بر اساس برآوردها از ظرفیت سدهای در معرض سیل به میزان چندین برابر حجم ذخیره آب سد کرج به واسطه وجود رسوبات کاسته شده‌است و این خسارت در گزارش‌های مرتبط با برآورد زیان‌ها منظور نمی‌شود.

دبیر کارگروه محیط زیست ستاد توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی و فرسایش معاونت علمی ادامه داد: علاوه بر آن همه ما روزانه از محصولات کشاورزی و تولیدات صنعتی بهره می‌گیریم، ولی آیا هرگز به این مساله توجه کرده‌ایم که چه بهایی بابت آلودگی آب، خاک و هوای ناشی از مصارف گسترده کود و سم و نهاده‌های کشاورزی و تولیدات صنعتی که به صورت بیماری‌های حاد و مزمن ظاهر شده و وزارت بهداشت مکلف به پرداخت هزینه‌های آن است، می‌پردازیم.

 

وی اضافه کرد: تاسف‌بارتر آنکه گاهی در رسانه‌های دیداری مشاهده می‌شود که برخی از کشاورزان بعضی استان‌ها در تابستان به منظور اعتراض به قیمت پایین محصولات کشاورزی و باغی آنها را در کنار جاده‌ها ریخته و با تراکتور و چکمه لگدمال می‌کنند. در کدام نقطه‌ از جهان با شعار اقتصاد مقاومتی مشاهده می‌شود که محصولات کشاورزی را که با مصرف بالای آب، انرژی و آلودگی آب و خاک به سم و کود در فرایند تولید، آن هم در کشوری با بحران کمبود آب، تولید کرده و این گونه آن را به هدر می‌دهند. چه کسی پاسخگوی هزینه‌های پنهان تلف شده است.

 

اسماعیلی با بیان اینکه در این زمینه کشاورزان تصور می‌کنند تنها به خود ضرر می‌زنند، خاطر نشان کرد: مشابه همین نوع خسارات ولی در ابعاد وسیع‌تر را می‌توان در فرایند تخریب و بازسازی منازل مسکونی با میانگین عمر کمتر از ۲۰ سال در جای جای کشور به‌ویژه کلان شهرها مشاهده کرد. همه ساله بیش از صدها هزار مترمربع از سازه‌ها تخریب و پس از اندک زمانی به تلی از نخاله و پسماند تبدیل شده و به طور آشکار سبب از بین رفتن سرمایه‌های کشور، تضعیف اقتصادی و گرانی ‌خواهد شد.

 

زیان‌های اقتصادی ناشی از تخریب و هدر رفت مصالح ساختمانی

 

عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس با تاکید بر اینکه زیان‌های اقتصادی ناشی از تخریب و هدر رفت مصالح ساختمانی در کشور تنها یک روی سکه از خسارات زیست محیطی به شمار می‌رود، اظهار کرد: مصرف گسترده آب، انرژی و آلودگی‌های گسترده هوا، آب و خاک از جمله زیان‌های عمده در این زمینه است که در فرآیند تولید صدها قلم مواد اولیه نظیر سیمان، گچ، سرامیک و شیشه از آنها استفاده می‌شود و در نهایت منجر به تولید کانون‌های ریزگرد، کاهش آب‌های زیرزمینی و فرونشست می‌شود. 

وی خاطر نشان کرد: تنها پرداخت جریمه دلیل قابل قبولی برای ایجاد برخی از آلاینده‌های زیست محیطی نیست؛ چراکه تبعات اجتماعی آن در مقابل مبلغ جریمه بسیار ناچیز است. تنها مصرف سالانه سیمان در جهان عامل تولید بیش از ۲.۵ میلیارد تن گاز دی اکسید کربن است.

باربری در سهروردی

اسماعیلی با تاکید بر اینکه بی‌توجهی به زوایای پنهان در مدیریت منابع تولیدات، در دراز مدت نتیجه‌ای جز تخریب، نابودی و آلودگی منابع تأمین کننده حیات و افزایش بیماری و فقر و تنگدستی ناشی از ازدست رفتن سرمایه‌های کشور را در پی نخواهد داشت، افزود: توجه ویژه به رد پای آب، کربن، اکولوژیک و انرژی از اصول اولیه در مدیریت استفاده از منابع در صنعت و کشاورزی است که به کمک آنان می‌توان زوایای پنهان را موشکافانه بررسی کرد و باید مورد توجه جدی و مسؤولانه قانونگذاران و مدیران اجرایی قرار گیرد.